មនុស្សត្រូវការអុកស៊ីសែនដើម្បីរស់ ដោយដកដង្ហើមតាមរយៈខ្យល់ដែលក្នុងនោះ ២១% ជាអុកស៊ីសែន ។ អ្នកប្រហែលជាគិតថា ការដកដង្ហើមស្រូបយកខ្យល់ដែលមានអុកស៊ីសែន១០០% ពិតជាល្អប្រសើរសម្រាប់យើងគ្រប់ៗគ្នា ប៉ុន្តែអ្វីៗគឺផ្ទុយស្រឡះ ។ ខ្យល់ដកដង្ហើមដែលមានតែអុកស៊ីសែនគឺអាចផ្តល់គ្រោះថ្នាក់ដល់យើងបាន ។ និយាយឲ្យខ្លី ជាទូទៅអុកស៊ីសែនសុទ្ធមិនល្អឡើយ ហើយជួនកាលវាអាចក្លាយជាសារធាតុពុលទៀតផង ។ ដើម្បីឲ្យយល់កាន់តែច្បាស់ «គំនិត» នឹងធ្វើការពន្យល់បកស្រាយត្រួសៗទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះជូនដល់ប្រិយមិត្ត ។
ដំនើរនៃដំណកដង្ហើម
ដំបូងយើងគួរយល់ដឹងអំពីវិភាគផ្ទៃក្នុងនៃប្រដាប់ដង្ហើមរបស់មនុស្សសិន ។ សួតរបស់មនុស្សម្នាក់ៗប្រៀបបីដូចជាបំពង់តភ្ជាប់គ្នា បែកចេញពីច្រមុះ និងមាត់ ពីបំពង់ខ្យល់ ទៅដល់ទងសួត និងកូនទងសួត ហើយបញ្ចប់នៅក្នុងថង់សួត ។ ថង់សួតនីមួយៗពេញទៅដោយកូនថង់សួតដែលរុំព័ទ្ធទៅដោយសរសៃឈាមតូចៗ ដែលហៅថាកូនសរសៃឈាមសួត (Pulmonary capillaries) ។ ឯនៅចន្លោះសរសៃឈាម និងកូនថង់សួត គឺជាភ្នាសស្តើង (កម្រាស់ 0,5 ម៉ីក្រុង) ដែលអនុញ្ញាតិឲ្យឧស្ម័នផ្សេងៗឆ្លងកាត់ ដូចជាអុកស៊ីសែន កាបូនឌីអុកស៊ីត និងនីត្រូសែន ។
ដំណកដង្ហើមចាប់ផ្តើមពីការស្រូបយកខ្យល់ចូល (ដង្ហើមចូល) ដែលខ្យល់ចូលទៅបំពេញថង់សួត ។ តែបណ្តូរឧស្ម័នពិតប្រាកដកើតឡើងនៅត្រង់ភ្នាសស្ដើងរវាងសសរសៃឈាម និងកូនថង់សួតឯណោះទេ ។ ត្រង់នេះសរសៃឈាមដឹកនាំឈាមដែលមានកំហាប់អុកស៊ីសែនទាប និងកាបូនឌីអុកស៊ីតខ្ពស់ទៅកាន់ចំនុចបណ្តូរ ផ្ទុយពីសមាសភាគខ្យល់ក្នុងកូនថង់សួត ដែលមានកំហាប់អុកស៊ីសែនខ្ពស់ តែកាបូនឌីអុកស៊ីតទាប ។ ភាពខុសគ្នានេះធ្វើឲ្យកើតមានបាតុភូតបន្សាយ ដែលអុកស៊ីសែនសាយទៅក្នុងសសរឈាម ឯកាបូនឌីអុកស៊ីតសាយទៅក្នុងខ្យល់ក្នុងកូនថង់សួតវិញ ។ ចំណែកកំហាប់នីត្រូសែននៅក្នុងឈាម និងខ្យល់ក្នុងថង់សួតមានកម្រិតប្រហាក់ប្រហែលគ្នាដដែល ។
ចុះបរិមាណអុកស៊ីសែនក្នុងខ្យល់ ប៉ះពាល់ដល់ដំណកដង្ហើមដែរឬទេ ?
តើមានអ្វីខ្លះកើតឡើងនៅពេលដែលយើងស្រូបយកខ្យល់ដកដង្ហើមដែលមានអុកស៊ីសែន១០០% ? ក្នុងពិសោធន៍មួយ នៅពេលគេដាក់កណ្តុរហេមស្ទ័រ (Guignea pig) ឲ្យនៅក្នុងមជ្ឈដ្ឋានខ្យល់មានកម្រិតឧស្ម័នអុកស៊ីសែន១០០% ក្នុងសម្ពាធធម្មតា រយៈពេល ៤៨ម៉ោង អង្គធាតុរាវចាប់ផ្តើមប្រមូលផ្តុំនៅក្នុងសួត និងក្នុងកោសិកាអេពីតេល្យូមព័ទ្ធជុំវិញថង់សួត ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះសរសៃឈាមថង់សួតក៏ទទួលរងការខូចខាត ដែលប្រហែលជាបង្កឡើងដោយទម្រង់នៃម៉ូលេគុលអុកស៊ីសែនសកម្មមួយ គឺរ៉ាឌីកាល់សេរីនៃអុកស៊ីសែន ដែលអាចបំផ្លាញប្រូតេអ៊ីន និងភ្នាសកោសិកាអេពីតេល្យូម ។ ចំពោះមនុស្សវិញ ការស្រូបយកខ្យល់ដកដង្ហើមដែលមានកម្រិតអុកស៊ីសែន១០០% ក្នុងសំពាធធម្មតា នឹងអាចបង្កឲ្យមាន៖
-អង្គធាតុរាវប្រមូលផ្តុំនៅក្នុងសួត ។
-ឧស្ម័នឆ្លងកាត់ថង់សួតមានល្បឿនយឺត បានន័យថាគេត្រូវដកដង្ហើមញាប់ជាងមុនដើម្បីទទួលបានអុកស៊ីសែនគ្រប់គ្រាន់ ។
-មានអាការៈឈឺចុកទ្រូងនៅពេលដកដង្ហើមវែង ។
-បរិមាណខ្យល់ដែលអាចផ្លាស់ប្តូរបានថយចុះ១៧% ។
-សំបោរហូរបិទជិតតំបន់ដែលថង់សួតខូច ជាអាការៈមួយហៅថា “អាតេឡិកតាស៊ីស” ។ អុកស៊ីសែនដែលជាប់នៅក្នុងថង់សួតដែលបានបិទជិត នឹងត្រូវស្រូបចូលទៅក្នុងឈាមវិញ ធ្វើឲ្យគ្មានឧស្ម័ននៅក្នុងថង់សួត បង្កឲ្យថង់សួតស្វិត និងងាប់ ។ សំបោរបិទស្ទះជាអាការៈធម្មតា ដែលនឹងអាចបាត់ទៅវិញតាមការរយៈការក្អក និងកណ្តាស់ ។ ប៉ុន្តែបើថង់សួតស្ទះនៅពេលមានខ្យល់នៅឡើយ នោះនីត្រូសែននឹងជាប់នៅក្នុងថង់សួតមិនអាចចេញមកវិញបាន បង្កឲ្យមានបញ្ហាក្នុងដំណកដង្ហើមចេញ ។
អាវកាសយានិកនៅក្នុងកម្មវិធី ហ្គេមីនី និង អាប៉ូឡូ ធ្លាប់ដកដង្ហើមខ្យល់អុកស៊ីសែនសុទ្ធក្នុងសំពាធទាបជាងសម្ពាធធម្មតារយៈពេល២សប្តាហ៍ដោយគ្មានបញ្ហាអ្វី ។ ផ្ទុយទៅវិញ បើគេដកដង្ហើមខ្យល់របៀបនេះក្នុងសម្ពាធខ្ពស់ (ប្រហែល៤ដងនៃសម្ពាធធម្មតា) ការពុលអុកស៊ីសែនយ៉ាងតំណំនឹងកើតមានឡើង រួមមានអាការៈដូចខាងក្រោម៖
-វិលមុខ
-ក្អួតចង្អោរ
-សាច់ដុំកន្រ្តាក់
-ភ្នែកស្រវាំង
-ប្រគ្រីវកាច់ ប្រកាច់ ។
ដូចនេះហើយ សូមមិត្តអ្នកអានប្រុងប្រយ័ត្នកុំដកដង្ហើមក្នុងខ្យល់ដែលមានកំហាប់អុកស៊ីសែនខ្ពស់ឲ្យសោះ ! តែសូមកុំភ័យ ស្ថានភាពបែបនោះមិនមានឡើយក្នុងពិភពលោកយើង ៕
ឯកសារយោង៖
http://science.howstuffworks.com/question4931.htm
http://users.rcn.com/jkimball.ma.ultranet/BiologyPages/P/Pulmonary.html
