នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ មនុស្សកំពុងតែពេញនិយមកាន់តែខ្លាំងអំពីការប្រើប្រាស់ Blockchain ដូច្នេះតើអ្នកមានឆ្ងល់ដែរអត់ ថា Blockchain ជាអ្វី? ហើយវាដំណើរការបែបណា? តើប្រើប្រាស់របៀបម្ដេច? ដូច្នេះដើម្បីសម្រាយចម្ងល់របស់អ្នកទាំងអស់គ្នា ចូរឈ្វេងយល់បន្ថែមនៅចំណុចខាងក្រោម។
ដើមហេតុនៃការកកើត Blockchain
- ការបង្កើតឡើងដំបូងគេរបស់ blockchain គឺចេញពី bitcoin ដែលជាការពិសោធន៍រូបិយប័ណ្ណឌីជីថល
- ការបង្កើតឡើងលើកទី2 ទើបគេហៅថា blockchain ដែលជាការសម្រេចបានថាបច្ចេកវិទ្យាដំបូងដែលដំណើរការ bitcoin អាចត្រូវបានបំបែកចេញពីរូបិយប័ណ្ណ និងប្រើប្រាស់សម្រាប់គ្រប់ប្រភេទនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយក្រុមហ៊ុនជាច្រើនផ្សេងទៀត
- ដំណាក់កាលបង្កើតថ្មីលើកទី3 ហៅថា “កិច្ចសន្យាឆ្លាតវៃ” រួមបញ្ចូលនៅក្នុងប្រព័ន្ធ blockchain ជំនាន់ទីពីរដែលហៅថា ethereum ដែលបានបង្កើតកម្មវិធីកុំព្យូទ័រមួយចំនួនដោយផ្ទាល់ទៅក្នុង blockchain ដោយអនុញ្ញាតឱ្យឧបករណ៍ហិរញ្ញវត្ថុ ដូចជាប្រាក់កម្ចី ឬសញ្ញាប័ណ្ណត្រូវបានតំណាងជាជាងសាច់ប្រាក់តែប៉ុណ្ណោះ។
- ការបង្កើតថ្មីដំណាក់កាលទី4 ត្រូវបានគេហៅថា “ភស្តុតាងនៃភាគហ៊ុន （proof of stake）”
- ដំណាក់កាលចុងក្រោយ ហៅថា “ការធ្វើមាត្រដ្ឋានblockchain (Blockchain scaling)” ក្នុងគោលបំណងបង្កើនល្បឿនដំណើរការ ដោយមិនបាត់បង់សុវត្ថិភាព ដោយរកមើលថាតើមានកុំព្យូទ័រប៉ុន្មានដែលចាំបាច់ដើម្បីធ្វើសុពលភាពប្រតិបត្តិការនីមួយៗ និងបែងចែកការងារប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព។
តើ Blockchain ជាអ្វី?
Blockchain គឺជាបច្ចេកវិទ្យាដែលមានទិន្នន័យប្រកបដោយភាពច្នៃប្រឌិតដែលជាបេះដូងនៃរូបិយប័ណ្ណគ្រីបតូស្ទើរទាំងអស់។ លើសពីនេះ blockchain ក៏ជាសៀវភៅកត់ត្រាឌីជីថលដែលមិនអាចផ្លាស់ប្តូរបានដើម្បីចែកចាយ និងរក្សាទុកទិន្នន័យគ្រប់ប្រភេទ ដោយអាចកត់ត្រាព័ត៌មានអំពីប្រតិបត្តិការរូបិយប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ NFT ឬកិច្ចសន្យាឆ្លាតវៃDeFi ព្រមទាំងជួយសម្រួលដល់ដំណើរការនៃការកត់ត្រាប្រតិបត្តិការ និងតាមដានទ្រព្យសម្បត្តិនៅក្នុងបណ្តាញអាជីវកម្ម។ ទ្រព្យសម្បត្តិអាចជារូបី (ផ្ទះ ឡាន សាច់ប្រាក់ ដី) ឬអរូបី (កម្មសិទ្ធិបញ្ញា ប៉ាតង់ កម្មសិទ្ធិបញ្ញា យីហោ)។ ហើយការចែកចាយមានច្បាប់ចម្លងដូចគ្នាបេះបិទនៃទិន្នន័យនៅទូទាំងបណ្តាញទាំងមូលរបស់ Blockchain ដែលធ្វើឱ្យមានការលំបាកខ្លាំងក្នុងការ hack ឬបន្លំប្រព័ន្ធនានា ព្រមទាំងមានការតាមដាន និងជួញដូរនៅលើបណ្តាញ blockchain ដោយកាត់បន្ថយហានិភ័យ និងកាត់បន្ថយការចំណាយសម្រាប់អ្នកពាក់ព័ន្ធទាំងអស់។
ហេតុអ្វីបានជា blockchain មានសារៈសំខាន់?
Blockchain គឺល្អសម្រាប់ការចែកចាយព័ត៌មាន ព្រោះវាផ្តល់នូវព័ត៌មានភ្លាមៗ ចែកចាយលឿន និងមានតម្លាភាពទាំងស្រុងដោយរក្សាទុកនៅលើសៀវភៅកត់ត្រាដែលមិនអាចផ្លាស់ប្តូរបាន ហើយអាចចូលប្រើបាន ទាល់តែជាសមាជិកបណ្តាញដែលមានការអនុញ្ញាតប៉ុណ្ណោះ។ បណ្តាញ blockchain អាចតាមដានការបញ្ជាទិញ ការទូទាត់ គណនី ផលិតកម្ម និងជាច្រើនទៀត។ ហើយសមាជិកអាចចែកចាយទិដ្ឋភាពតែមួយគត់ ដូច្នេះអ្នកអាចឃើញព័ត៌មានលម្អិតនៃប្រតិបត្តិការបញ្ចប់ទៅដោយផ្តល់ឱ្យអ្នកនូវទំនុកចិត្តកាន់តែច្រើន ក៏ដូចជាប្រសិទ្ធភាព និងឱកាសថ្មីៗផងដែរ។
តើ Blockchain ដំណើរការយ៉ាងដូចម្តេច?
- នៅពេលដែលប្រតិបត្តិការនីមួយៗកើតឡើង វាត្រូវបានកត់ត្រាជា “ប្លុក” នៃទិន្នន័យ ដោយប្រតិបត្តិការទាំងនោះបង្ហាញពីចលនានៃទ្រព្យសកម្មដែលអាចជារូបី (ផលិតផល) ឬអរូបី (បញ្ញា)។ ប្លុកទិន្នន័យ (data block) អាចកត់ត្រាព័ត៌មាននៃជម្រើសរបស់អ្នក៖ អ្នកណា(Who) តើអ្វី(What) ពេលណា(When) កន្លែងណា(Where) តម្លៃប៉ុន្មាន(How much) និងសូម្បីតែលក្ខខណ្ឌ ដូចជាល្បឿននៃការដឹកជញ្ជូនអាហារ។
- ប្លុកនីមួយៗបង្កើតជាខ្សែសង្វាក់ទិន្នន័យ នៅពេលដែលទ្រព្យសកម្មផ្លាស់ទីពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយ ឬកម្មសិទ្ធិផ្លាស់ប្តូរដៃ។ ប្លុកបញ្ជាក់ពីពេលវេលា និងលំដាប់នៃប្រតិបត្តិការពិតប្រាកដ ហើយប្លុកភ្ជាប់គ្នាយ៉ាងមានសុវត្ថិភាព ដើម្បីការពារប្លុកណាមួយពីការកែប្រែ ឬប្លុកត្រូវបានបញ្ចូលរវាងប្លុកពីរដែលមានស្រាប់។
- ប្រតិបត្តិការនៃប្លុកទាំងអស់នៅក្នុងខ្សែសង្វាក់គឺមិនអាចត្រឡប់វិញបាន ដោយប្លុកដែលបានបន្ថែមថ្មីត្រូវបានពង្រឹងការផ្ទៀងផ្ទាត់ជាមួយនឹងប្លុកមុន និង blockchain ទាំងមូល។ ដូច្នេះហើយទើបអ្វីគ្រប់យ៉ាងរបស់ Blockchain នីមួយៗមិនអាចផ្លាស់ប្ដូរបាន។ ហេតុនេះហើយ គ្មាននរណាម្នាក់អាចកែងបន្លំបានឡើយ ព្រមទាំងមានការបង្កើតបញ្ជីរាយនាមនៃប្រតិបត្តិការរបស់អ្នក និងសមាជិកបណ្ដាញផ្សេងទៀតដែលអាចទុកចិត្តបាន។
លើសពីនេះ ក៏មានការបែងចែកនៃការប្រើប្រាស់ Blockchain ចំនួន 2 ផងដែរ រួមមាន៖
- Public Blockchains៖ នរណាម្នាក់ដែលចូលជាសមាជិកលើប្រភេទនេះ មានន័យថា ពួកគេអាចអាន អាចសរសេរ ឬសវនកម្មទិន្នន័យនៅលើ blockchain។ គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា វាពិបាកក្នុងការផ្លាស់ប្តូរប្រតិបត្តិការដែលបានចូលនៅក្នុងPublic blockchains ព្រោះការគ្រប់គ្រងមិនមែនមានតែម្នាក់នោះទេ។
- Private Blockchain៖ ត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយអង្គការ ឬក្រុម។ ហើយមានតែវាទេដែលអាចសម្រេចចិត្តថាអ្នកណាដែលត្រូវបានអញ្ជើញឱ្យចូលរួម និងមានការរក្សាសៀវភៅបញ្ជីរួម។
តើ Blockchain ត្រូវបានប្រើប្រាស់យ៉ាងដូចម្តេច?
បច្ចេកវិទ្យា Blockchain ត្រូវបានប្រើប្រាស់សម្រាប់គោលបំណងផ្សេងៗគ្នាជាច្រើន ចាប់ពីការផ្តល់សេវាហិរញ្ញវត្ថុ រហូតដល់ការគ្រប់គ្រងប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត។
- រូបិយប័ណ្ណគ្រីបតូ (Cryptocurrency)៖ ការប្រើប្រាស់ទូទៅបំផុតនៃ blockchain សព្វថ្ងៃនេះ គឺ រូបិយប័ណ្ណគ្រីបតូ ដូចជា Bitcoin ឬ Ethereum។ នៅពេលដែលមនុស្សទិញ ផ្លាស់ប្តូរ ឬចំណាយ cryptocurrency ប្រតិបត្តិការត្រូវបានកត់ត្រានៅលើ blockchain។ មនុស្សកាន់តែច្រើនប្រើ cryptocurrency កាន់តែច្រើន blockchain កាន់តែរីករាលដាល។
- ធនាគារ៖ blockchain ត្រូវបានប្រើដើម្បីដំណើរការប្រតិបត្តិការជារូបិយប័ណ្ណ fiat ដូចជាលុយដុល្លារ និងអឺរ៉ូ។ ហើយវាអាចមានលឿនជាងការផ្ញើប្រាក់តាមរយៈធនាគារ ឬស្ថាប័នហិរញ្ញវត្ថុផ្សេងទៀត ដោយសារតែប្រតិបត្តិការអាចត្រូវបានផ្ទៀងផ្ទាត់កាន់តែលឿន និងដំណើរការនៅក្រៅម៉ោងធ្វើការធម្មតា។
- ការផ្ទេរទ្រព្យសម្បត្តិ៖ Blockchain ក៏អាចត្រូវបានប្រើដើម្បីកត់ត្រា និងផ្ទេរកម្មសិទ្ធិនៃទ្រព្យសកម្មផ្សេងៗ។ បច្ចុប្បន្ននេះមានការពេញនិយមយ៉ាងខ្លាំងជាមួយនឹងទ្រព្យសម្បត្តិឌីជីថលដូចជា NFTs ដែលជាតំណាងនៃភាពជាម្ចាស់នៃសិល្បៈឌីជីថល និងវីដេអូ។ ទោះជាយ៉ាងណា blockchain ក៏អាចត្រូវបានគេប្រើដើម្បីដំណើរការកម្មសិទ្ធិនៃទ្រព្យសកម្មក្នុងជីវិតពិត ដូចជាប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិលើអចលនទ្រព្យ និងយានជំនិះជាដើម។ ភាគីទាំងពីរនៃភាគីមួយនឹងប្រើ blockchain ដំបូងដើម្បីផ្ទៀងផ្ទាត់ថាម្នាក់ជាម្ចាស់អចលនទ្រព្យហើយភាគីម្ខាងទៀតមានលុយដើម្បីទិញ។ បន្ទាប់មកពួកគេអាចបញ្ចប់និងកត់ត្រាការលក់នៅលើ blockchain ។
- កិច្ចសន្យាឆ្លាតវៃ៖ កិច្ចសន្យាប្រតិបត្តិដោយខ្លួនឯង ហើយកិច្ចសន្យាឌីជីថលទាំងនេះត្រូវបានអនុម័តដោយស្វ័យប្រវត្តិនៅពេលដែលលក្ខខណ្ឌត្រូវបានបំពេញ។
- ការត្រួតពិនិត្យខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់៖ ខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់ពាក់ព័ន្ធនឹងចំនួនព័ត៌មានយ៉ាងច្រើន ជាពិសេសនៅពេលដែលទំនិញឆ្លងកាត់ពីផ្នែកមួយនៃពិភពលោកទៅផ្នែកមួយទៀត។ ហើយវានឹងធ្វើឱ្យអ្នកទិញទាំងអស់មានភាពជឿជាក់ ដោយមិនបារម្ភថា ប៉ះចំផលិតផលឬសេវាកម្មមិនល្អ ឬរបស់ក្លែងក្លាយ។
- ការបោះឆ្នោត៖ អ្នកជំនាញកំពុងស្វែងរកវិធីដើម្បីអនុវត្ត blockchain ដើម្បីការពារការក្លែងបន្លំក្នុងការបោះឆ្នោត។ យោងតាមទ្រឹស្តីមួយ ការបោះឆ្នោតតាម blockchain នឹងអនុញ្ញាតឱ្យមនុស្សដាក់សន្លឹកឆ្នោតដែលមិនអាចត្រូវបានគាបសង្កត់ពីបុគ្គលណាឡើយ ក៏ដូចជានឹងដកចេញនូវតម្រូវការដើម្បីឱ្យមនុស្សប្រមូល និងផ្ទៀងផ្ទាត់សន្លឹកឆ្នោតដោយដៃ។
ប្រភព៖ Forbes, IBM & HBR
