អត្ថបទនេះជាការឆ្លុះបញ្ចាំងពីទស្សនៈរបស់អ្នកនិពន្ធទៅលើវិទ្យាសាស្ត្រសេដ្ឋកិច្ច ផ្អែកលើតថភាពសង្គម តាមការយល់ឃើញរបស់គាត់ ដោយរំលេចចេញនូវទ្រឹស្ដីសេដ្ឋកិច្ចមួយចំនួន ជាការចែករំលែកដើម្បីបញ្ឆេះការគិតតាមបែបសេដ្ឋកិច្ចសម្រាប់ប្រិយមិត្តទាំងឡាយ តែមិនត្រូវយកធ្វើជាអំនះអំនាងក្នុងការសិក្សាស្រាវជ្រាវឡើយ។
ការស្វែងយល់ពីសេដ្ឋកិច្ច ចាប់ផ្តើមពីសំណួរខ្លីមួយគឺ៖ «អ្វីជាសេដ្ឋកិច្ច?»
ខ្ញុំសង្កេតឃើញថា មានការកំណត់និយមន័យផ្សេងៗ ចំពោះពាក្យថាសេដ្ឋកិច្ចនេះ។ គេច្រើនឲ្យនិយមន័យសេដ្ឋកិច្ច ថាជាមុខវិជ្ជាដែលផ្តោតចម្បងលើការរុករកនូវវិធីដើម្បីធ្វើការវិភាជ (ការបែងចែក) ធនធានដែលមានកម្រិត ឲ្យប្រកបដោយប្រសិទ្ធផល។ ឬកាន់តែខ្លីជាងនេះ គេថាសេដ្ឋកិច្ចជាការសិក្សាទៅលើការផ្គត់ផ្គង់ និងតម្រូវការ។ សម្រាប់អ្នកដែលមិនធ្លាប់បានសិក្សាអំពីវា សេដ្ឋកិច្ចមើលទៅហាក់ដូចជាគ្មានអ្វីក្រៅពីនិយមន័យទាំងពីរដែលបានផ្ដល់ពីខាងលើឡើយ។ ជាការពិត និយមន័យទាំងពីរខាងលើសុទ្ធតែត្រឹមត្រូវ ប៉ុន្តែភាពត្រឹមត្រូវ មិនមានន័យថាគ្រប់ជ្រុងជ្រោយនោះទេ។ សម្រាប់ខ្លួនខ្ញុំផ្ទាល់ ខ្ញុំគិតថា សេដ្ឋកិច្ចមានបង្កប់នៅក្នុងគ្រប់ព្រឹត្តិការណ៍ដែលយើងជួបប្រទះរាល់ថ្ងៃ។ នៅក្នុងគ្រប់រឿងទាំងអស់ រាប់តាំងពីរឿងតូចតាច រហូតដល់រឿងដែលមានសារៈសំខាន់បំផុត។ ឧទាហរណ៍ថា អ្នកចង់ទិញសម្លៀកបំពាក់ថ្មី។ ពេលនោះ ទោះអ្នកមិនបានដឹងខ្លួនក៏ដោយ អ្នកប្រហែលជាបានថ្លឹងថ្លែងជាមុន ទៅលើ «អត្ថប្រយោជន៍» (Utility) នៃការចំណាយទិញសម្លៀកបំពាក់ថ្មីនេះ ដែលអាចជាភាពស្រស់ស្រាយក្នុងអារម្មណ៍ ឬការសរសើរពីមិត្តភក្តិ ពេលឃើញសម្លៀកបំពាក់ថ្មីរបស់អ្នក។ ទន្ទឹមនឹងនេះ អ្នកក៏ប្រហែលជាត្រូវថ្លឹងថ្លែងផលវិជ្ជមានទាំងនោះ ទៅនឹង «ថ្លៃឱកាស» (Opportunity Cost) ដែលនឹងកើតមានមិនអាចជៀសវាងបាន ព្រោះដើម្បីទិញ អ្នកត្រូវចំណាយធនធាន (ទឹកប្រាក់) ដែលអ្នកអាចនឹងយកទៅប្រើប្រាស់លើជម្រើសដទៃទៀត ដូចជា មើលកុន ចូលបរិភោគអាហារឆ្ងាញ់ៗនៅហាងដែលអ្នកចូលចិត្តជាដើម បើអ្នកសម្រេចចិត្តមិនទិញសម្លៀកបំពាក់នោះ។ នេះហើយជាសេដ្ឋកិច្ច។
សេដ្ឋកិច្ចប្រហែលជាមិនអាចបកស្រាយពីកំណកំណើតសកលបានទេ តែវាអាចពន្យល់អ្នកពីវិធីប្រើប្រាស់សកលលោកដើម្បីរស់នៅបាន។ សំណួរដូចជា «តើមនុស្សលោកត្រូវធ្វើយ៉ាងណាដើម្បីអាចរស់នៅបានក្នុងអនាគតដ៏វែងឆ្ងាយ រហូតរាប់លានឆ្នាំខាងមុខ?» ជាសំណួរមួយបែបសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងប្រាកដ។ តើគេគួរស្វែងរកធនធានផ្សេងៗទៀតដែលមិនធ្លាប់ប្រើនៅលើផែនដីនេះ? ឬទៅរុករកធនធាននាភពដទៃ? (វាប្រហែលមិនងាយស្រួលដូចដែលថា តែក៏មិនប្រាកដថាធ្វើមិនកើតនោះដែរ!)។ និយាយឲ្យងាយ គឺខ្ញុំចង់ឲ្យអ្នកយល់ថាសេដ្ឋកិច្ចគឺមានភាពធំទូលាយលើសពីនិយមន័យបែបអភិរក្សនិយមដែលគេបានកំណត់ឲ្យ។ ពិតណាស់ ឲ្យតែនិយាយពីសេដ្ឋកិច្ច គេអាចនិយាយពីលុយ អត្រាការប្រាក់ អតិផរណា ឬនិកម្មភាព (ភាពគ្មានការងារធ្វើ)។ តែខ្ញុំចង់ឲ្យអ្នកយល់ថា សេដ្ឋកិច្ចមិនមែនមានតែប៉ុណ្ណេះទេ។
ដើម្បីឲ្យយល់ច្បាស់ពីសេដ្ឋកិច្ច យើងត្រូវដឹងពីទ្រឹស្តីនៃសេដ្ឋកិច្ច ពីទំនាក់ទំនងអថេរសេដ្ឋកិច្ច (economic variables)។ ប៉ុន្តែ យើងក៏ត្រូវចាំទុកក្នុងចិត្តថា ទ្រឹស្តីសេដ្ឋកិច្ចដែលមានតាំងពីដើម រហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ នៅមានកម្រិត និងមានចន្លោះប្រហោង។ តើនេះជាការធ្វេសប្រហែសរបស់សេដ្ឋវិទូមែនទេ? ទេ វាមិនមែនជាការធ្វេសប្រហែសទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ ចន្លោះប្រហោងតែងតែមាន ព្រោះវាជាអនុផលនៃការទាញយកចំណុចសំខាន់ក្នុងតថភាព មកសម្រួល មុននឹងយកមកប្រើប្រាស់បង្កើតជាទ្រឹស្តី ដើម្បីកុំឲ្យវាមានភាពស្មុ្គគស្មាញដូចតថភាពខាងក្រៅ។ ទ្រឹស្តីដែលស្មុគស្មាញ អាចមានចន្លោះប្រហោងតិចមែន តែពិបាកក្នុងការយកមកគិត វិភាគ ភ្ជាប់ទំនាកទំនង និងប្រើប្រាស់ជាក់ស្តែងជាមួយតថភាពពិត ព្រមទាំងជាមួយទ្រឹស្តីឯទៀត។ ឧទាហរណ៍៖ នៅក្នុងការសិក្សាសេដ្ឋកិច្ច គេសន្មតជាគោលថាមាន Absolute Human Rationality ឬ ទង្វើសមហេតុផលនៃមនុស្ស។ នេះបានន័យថា ទង្វើរបស់មនុស្សធ្វើឡើងដោយមានការគិតគូរថ្លឹងថ្លែងច្បាស់លាស់ ហើយមនុស្សនឹងជ្រើសរើសយកជម្រើសដែលផ្តល់ប្រយោជន៍ដល់ខ្លួនឯងច្រើនបំផុត។ តែការសន្មតបែបនេះមិនអាចទៅរួចទេនៅក្នុងជីវិតជាក់ស្ដែង ទោះបីជាអ្នកចង់បកស្រាយយ៉ាងណាក៏ដោយ ព្រោះមានកត្តាក្នុង និងក្រៅខ្លួនយ៉ាងច្រើន ដែលជំរុញឲ្យសកម្មភាពមនុស្សមួយចំនួន ប្រព្រឹត្តដោយគ្មានហេតុផលសមស្របទាល់តែសោះ។
អ្វីដែលយើងសង្កេតឃើញម្យ៉ាងទៀតនោះ គឺថា ក្នុងសេដ្ឋកិច្ច ឲ្យតែនិយាយពីលុយ ឬធនធាន ច្រើនតែទាក់ទងតែនឹងការសន្សំ កម្ចី វិនិយោគ ការចាយវាយ និងការខ្ជះខ្ជាយ ប៉ុន្តែសេដ្ឋកិច្ចមិនបានលើកយក «ភាពសប្បុរសនៃមនុស្ស» ឬ «ការចែករំលែក» មកបកស្រាយនោះទេ។ សេដ្ឋកិច្ចដែលយើងឮរាល់ថ្ងៃនេះ ក៏មិនបានបកស្រាយច្បាស់ពីឥទ្វិពលដែលវប្បធម៌ ប្រពៃណី និងទំនៀមទម្លាប់ មានមកលើម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ចនោះដែរ។ ទាក់ទិននឹងរឿងវប្បធម៌ ទំនៀមទម្លាប់នេះផងដែរ ខ្ញុំសូមលើកឧទាហរណ៍អំពីគោលនយោបាយរដ្ឋាភិបាលមួយមកបង្ហាញ គឺគោលនយោបាយពង្រីកការចំណាយក្នុងស្រុក (stimulus package)។ អ្នកគួរតែដឹងដែរថា គោលនយោបាយសេដ្ឋកិច្ចមួយនេះមានការពេញនិយមច្រើន។ ប៉ុន្តែ វាមានប្រសិទ្ធិភាពល្អចំពោះក្រុមប្រទេសដែលមានវប្បធម៌សម្ភារនិយមតែប៉ុណ្ណោះ ឯក្រុមប្រទេសដែលមានទម្លាប់សន្សំសំចៃដូចជាជប៉ុនជាដើម វាប្រហែលជាមិនមានប្រសិទ្ធិភាពប៉ុន្មាននោះទេ។ ដូចនេះ ខ្ញុំយល់ថាគ្មានគោលនយោបាយសេដ្ឋកិច្ចណាដែលល្អសម្រាប់គ្រប់កាលៈទេសៈ ឬគ្រប់ស្ថានភាពសង្គមនោះទេ ហើយក្នុងនាមជាអ្នកសេដ្ឋកិច្ច ក្រៅពីចេះទ្រឹស្ដី ត្រូវចេះស្វែងយល់ និងវិភាគពីភាពដោយឡែកនៃស្ថានភាពនីមួយៗ មុននឹងកែប្រែ បន្ថែមបន្ថយ ឬយកទ្រឹស្ដីណាមួយមកអនុវត្តទាំងស្រុង។
ចុងក្រោយ ខ្ញុំចង់ឲ្យអ្នកចេះបត់បែនពេលគិតដល់សេដ្ឋកិច្ច។ សូមកុំហក់ចូលក្នុងទឹក បើមិនទាន់ដឹងពីជម្រៅរបស់វានោះ។ មហាសមុទ្រសេដ្ឋកិច្ចមានវិសាលភាពធំធេង ហើយផ្ទុកនូវធាតុជាច្រើនលើសពីអ្វីដែលយើងគិត។ មិនត្រឹមប៉ុណ្ណោះ សេដ្ឋកិច្ចមានភាពទូលំទូលាយ ហើយខុសៗគ្នាតាមកាលៈទេសៈ។ ខ្ញុំមានជំនឿជឿជាក់ថាគេហទំព័រប្លក់នេះនឹងជួយឲ្យអ្នកបានដឹង និងយល់កាន់តែច្បាស់ពីសេដ្ឋកិច្ច។ ចំណេះដឹងនេះនឹងក្លាយជាប្រយោជន៍ក្នុងជីវិតអ្នកជាក់ជាពុំខាន។
ខ្ញុំស្វាគមន៍អ្នកមកកាន់ពិភពរបស់ខ្ញុំ៖ Economind (អេកូណូម៉ាញ)។
[box type=”note”]បកប្រែ និងកែសម្រួលដោយរក្សាខ្លឹមសារដើមទាំងស្រុង។ រក្សាសិទ្ធិដោយអេកូណូម៉ាញ។
លោកអ្នកអាចទៅកាន់អត្ថបទដើមតាមរយៈតំណនេះ។[/box]
